15 kwietnia 2004. ŻYDOWSKI BUDAPESZT FOTOGRAFIE (Galeria Szalom, Kraków)


Gość: Lugosi Lugo László

Lugosi Lugo László przedstawiają tradycyjne miejsca sakralne budapeszteńskiej wspólnoty żydowskiej – cmentarze, synagogi, biblioteki, restauracje, piekarnie – na nowo odkrywając piękno węgierskiej architektury.

Milczenie

“Poeta (“poeta”) pisze tak: jest podły Budapeszt, jest Budapeszt, który bawi, lekki, melancholijny, głęboki, dowcipny, jest brudny Budapeszt, fałszywy, łotrowski, dżentelmeński, jest bezkształtny Budapeszt (sztuczny), miasto układających rymy, miasto ekonomów, przesadnej wyższości i nadmiernej pokory.
Lub też jak wszystkie miasta, i nasze ma wiele twarzy.
Następnie mamy tu tego Lugo we własnej osobie, który patrzy. Wciąż na nowo ogląda dla nas Budapeszt. Gdzieś pokazuje znikające właśnie miasto, a gdzieś to, które wynurza się przed nami z zamierzchłych czasów. Nie ma, jest.
Żydowski Budapeszt jest jednocześnie i taki i taki: znika i wyłania się. Pokazuje to, czego nie ma i brak tego, co jest. To taki Budapeszt, który trzeba oglądnąć aby widzieć. Trzeba chcieć go zobaczyć. Trzeba podążyć za nim. Otworzyć drzwi. Bramę cmentarzy.
Przeważnie widzimy tu zamknięte place, wnętrza synagog, klatki schodowe, kostnicę i łaźnię, ślady obrzędów, szafę na Torę, i okrycie na szafę, lichtarze, także wieczną lampę, zebranie się na modlitwę i piec do pieczenia macewy. I zamiast kwiatka kamienie wspomnień.
W tych obrazach jest cisza a nawet milczenie. Może to i dobrze, najpierw milczmy i patrzmy. Potem oczywiście trzeba też mówić. Te obrazy nie pokazują ludzi. Ale oni tam są, jesteśmy.”
Péter Esterházy

Dawno temu przygodny spacerowicz mógł zobaczyć jak rankiem przy pomoście, długimi rzędami, w ciemnych ubraniach przechodzili przez most, wąsaci Żydzi. Szli od strony Óbudy do Pesztu. Widok ten symbolizuje migrację peszteńsko-budańską. Na początku, Żydzi osiedlali się w Óbudzie, w najstarszej częście miasta, a stąd wędrowali do Pesztu, gdzie zakładali sklepy i potem starali się uzyskać prawo do stałego pobytu. W rezultacie Żydzi zakorzeniali się w rozwijającym się mieście.

dialog społeczny