23 listopada 2004. DOKUMENTALNE PROWOKACJE Z WĘGIER (Muzeum Narodowe, Kraków)

Filmy dokumentalne nagrodzone w 2004 roku

Szkoła Rzeszy

reżyseria: Gábor Zsigmond Papp
operator: Balázs Dobóczi
2003, kolorowy, 57 minut, video

Szkołę Niemieckej Rzeszy założono w 1908 r. dla dzieci pracujących w Budapeszcie niemieckich, austriackich i czeskich dyplomatów oraz handlowców. Do liczącej dwanaście klas, koedukowanej szkoły, po pierwszej światowej wojnie, t.j. po rozpadzie monarchii mogły się zapisać również węgierskie dzieci. W tym czasie zaczeły uczęszczać do szkoły również dzieci z węgierskich burżujskich żydowskich rodzin.
Część nauczycieli głosiła demokratyczne myśli jeszcze weimarskich Niemiec, część zaś w latach 30-tych uciekając przed hitleryzmem prosiła o przeniesienie do zagranicznych szkół. Wynikiem tego była dziwna sytuacja: w tej odległej twierdzy Niemiec panowała liberalna, anty- nazistowska atmosfera. Po wejściu w życie węgierskiej żydowskiej ustawy wyznający żydowską wiarę musieli opuścić szkołę, zostać mogli natomiast zrzekający się jej. W 1944 r., po dojściu do władzy strzałokrzyżowców, uczniów pochodzenia żydowskiego chowano w piwnicach Szkoły Niemieckej Rzeszy.

Babka Teri

Scenariusz, zdjęcia i reżyseria: Sós Ágnes
2003, kolorowy, 56 minut, video

Babka Teri opuszczając nas. Stan między życiem a śmiercią. Jak w półśnie, ni to sen, ni rzeczywistość. Ciało ma tu, duszę na półdrodze. Opiekuje się nią córka, Paula, która jest w sile wieku, około sześdziesiątki. Dwa lata przewija, umywa, obsługuje matkę. Z zamglonego umysłu babki Teri od czasu do czasu wynarzają się myśli przeraźliwie mądre, zwierające serce.

Dziedzictwo: Historia jednego rybaka

Scenariusz i reżyseria: Péter Hegedüs
Operator: Péter Hegedüs, Attila Csoboth, Mátyás Erdély, Jason Heargraves
2003, kolorowy, 74 minut, video

Balázs Mészáros i jego rodzina już więcej niż 200 lat łowi ryby w Cisie. Mające miejsce w 2000 r. zanieczyszczenie rzeki cyjanem, które powoduje zdechnięcie 130 tys. ton ryb niszcząc zarazem ekologiczną równowagę rzeki, oznacza dla rodziny kres połowu. Trucizna pochodziła z australijsko- rumuńskiej kopalni złota. Po katastrofie w Czernobilu jest to najpoważniejsza katastrofa spowodowana ludzkim faktorem w Wschodniej Europie.
Więcej niż rok po zanieczyszczeniu w rzece nadal nie ma ryb. Rybacy, między nimi i Balázs Mészáros walczą o przeżycie. Balázs chcąc zachować wspomnienia stylu życia rybaków, pojedzie do Rumunii zobaczyć, skąd pochodził cyjan. Chce zwrócić uwagę na ludzką tragedię, która skrywa się za katastrofą.

Gubera

Reżyseria: Lehel Oláh
Operator: Balázs Dobóczi
2003, czarnobiały, 25 minut, video

Liryczny “socio — road — movie” z Budapesztu, w czasie usuwania rupieci.